Pijmy wodę!

19 kwietnia 2012

Woda, o czym często zapominamy, należy do niezbędnych składników pokarmowych. Niedostateczna jej podaż prowadzi do szybkiego odwodnienia, co może spowodować groźne dla zdrowia i życia następstwa.

Funkcje organizmu a woda

Zwykła woda wprawdzie nie dostarcza substancji odżywczych, przenosi jednak składniki pożywienia do narządów i komórek ustrojowych. Równocześnie przyczynia się do wydalania z nich produktów przemiany materii, w tym także związków toksycznych, nagromadzonych w narządach, zwłaszcza w mięśniach, podczas intensywnego wysiłku.

Ponieważ ustrój człowieka nie może magazynować większej ilości wody, zachodzi konieczność stałego jej dostarczania. Niedostateczna podaż wody doprowadza do szybkiego odwodnienia, co może spowodować groźne następstwa.

Z kolei nadmiar wody, który nie może być wydalony, zwłaszcza przy niedoborze soli (chlorku sodu), działa toksycznie (wskutek niższego ciśnienia osmatycznego (hiposomia) i uszkodzenia komórek.

Gdy jest jej za mało

Głównymi objawami odwodnienia są: zwiększone, często dręczące pragnienie, rozdrażnienie, bezsenność, zaczerwienienie skóry, utrata apetytu i osłabienie sił fizycznych. Niedobór wody wynoszący 10% masy ciała powoduje nasilenie niewydolności fizycznej i psychicznej, przejawiającej się bólami głowy, zaburzeniami oddychania, upośledzeniem wydzielania śliny i wysychaniem błony śluzowej jamy ustnej. Utrata 20% wody może spowodować śmierć poprzedzoną utratą świadomości, obrzękiem języka, niezdolnością do połykania śliny. Brak potrzebnej ilości wody prowadzi do szybkiego wyniszczenia organizmu.

Woda w organizmie

Zawartość wody w ustroju zależy przede wszystkim od spożycia soli kuchennej, wieku, budowy ciała, warunków otoczenia, stanu zdrowia itp. W miarę starzenia się organizmu zmniejsza się w nim zawartość wody. Na przykład ciało płodu zawiera 74-94% wody, ciało noworodka – 78%, niemowlęcia od 11. tygodni do pół roku – 72%, dziecka od pół do 2 lat – 65%, od 2 lat do 7 lat – 63%, od 7 do16 lat – 53%, a dorosłych – 58-65%

Uogólniając, można przyjąć, że woda stanowi 45-75% masy ciała człowieka. Wartość ta zależy od ilości tkanki tłuszczowej, którą cechuje wyjątkowo mała zawartość wody (10-20%) – można więc założyć, że u osób otyłych występuje mniej wody ustrojowej.

W rytmie ciągłej wymiany

Organizm kobiet, ze względu na większą zawartość tkanki tłuszczowej, zawiera procentowo mniej wody. Generalnie jej zawartość w ustroju człowieka jest na ogół stała. Każdy nadmiar zostaje szybko usunięty przez nerki, a przy wysokiej temperaturze otoczenia – także przez skórę w postaci potu. W przypadku większej utraty wody lub niedostatecznego jej przyjmowania nerki ograniczają jej wydalanie do minimum, chroniąc w ten sposób zasoby organizmu.

W ciągu doby ulega wymianie 3-6% wody ustrojowej, z czego wynika, że w ciągu 10 dni dochodzi do wymiany ok. 50% wody obecnej w ustroju. Dzięki temu szybko wydalane są produkty metaboliczne, a „transportowane” do komórek – odżywcze. Z wodą ustrojową usuwane są jednocześnie ważne składniki mineralne.

Potrzebna do trawienia pokarmów

Woda potrzebna jest nam już na samym początku procesu jedzenia. Dzięki niej formują się w jamie ustnej kęsy pożywienia, a następnie treść pokarmu przesuwa się wzdłuż przewodu pokarmowego.

Umożliwia ona również – poprzez enzymy zawarte w ślinie, soku żołądkowym, trzustkowym i jelitowym – właściwe trawienie. Woda znajduje się także w ułatwiającej trawienie żółci.

Odżywia komórki

W wodzie znajdującej się w naszym organizmie rozpuszczone są różne składniki, dzięki którym komórki ustrojowe mogą prawidłowo funkcjonować. Znajduje się ona także w płynie pozakomórkowym, który stanowi właściwe środowisko dla komórek naszego ciała, regulując ich życie. Utrzymanie stałej objętości płynu pozakomórkowego, jego składu chemicznego i odczynu kwasowo-zasadowego, czyli pH, jest warunkiem prawidłowej czynności wszystkich komórek naszego organizmu.

Aby ten stan utrzymać potrzebna jest stała wymiana wody ustrojowej, do której przechodzą produkty przemiany materii, określane popularnie jako „niedopałki”. Muszą być one wydalane na zewnątrz, a jeżeli czynność ta przebiega nieprawidłowo, dochodzi do zatrucia organizmu. Trzeba również dostarczać komórkom ustroju przyjęte z pożywieniem składniki pokarmowe – dla zapewnienia ich prawidłowych czynności życiowych.

Ile jej potrzebujemy?

Zapotrzebowanie organizmu dziecka na wodę wynosi 10-15%, zaś dorosłego człowieka 2-4% masy ciała.

Brak wody jest więc szczególnie niebezpieczny dla dzieci. W związku z tym podawanie im właściwej ilości płynów jest bardzo ważne.

Obecnie przyjmuje się, że minimalna ilość wody, jaka powinna być dostarczana ustrojowi, aby zapobiec występowaniu zmian patologicznych, wynosi 1 litr na dobę.

Ale podczas upałów nawet człowiek o małej aktywności fizycznej powinien pić minimum 3 litry w ciągu doby, gdyż w przeciwnym razie dochodzi do wyraźnych objawów jej niedoboru.

Odpowiednio do wzrostu aktywności fizycznej należy zwiększać spożycie wody.

Pamiętajmy!

Wody zawierające zwiększone ilości składników mineralnych, mających wpływ na równowagę wodno-elektrolityczną, dostarczają organizmowi dodatkowych, niezbędnych dla jego prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych.

prof. dr hab. n. med. Światosław Ziemiański

Światosław Ziemlański (ur. 29 listopada 1930, zm. 3 grudnia 2008) – prof. dr hab. medycyny, fizjolog, patofizjolog, specjalista żywienia człowieka. Od roku 1965 kierownik Zakładu Fizjologii i Biochemii  Żywienia w Instytucie Żywności i Żywienia, członek komitetu redakcyjnego czasopisma „Żywienie Człowieka i Metabolizm. Należał do licznych towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych (m. in. Komitet Żywienia Człowieka PAN, WHO).

Dziękujemy portalowi www.wodadlazdrowia.pl za możliwość wykorzystania fragmentów artykułu.